علوم انسانی به‌مثابه‌ی فرصتی برای تردید

برچسب‌ها:  تردید ، علوم انسانی

تا جایی که من فهمیده‌ام، محصول اصلیِ فلسفه و علوم انسانی تردید است؛ تردید در روایت‌های از پیش پذیرفته‌شده‌ی فردی و اجتماعی. پس از آن است که ساختن فرا می‌رسد. در این علوم همواره با نوعی ساخت‌شکنی و  دوباره ساختن روبه‌‎رو هستیم؛ ساخت‌شکنی از روایت‌های خطا یا آسیب‌زای پیشین و ساختن روایتی برای فهم گذشته و تصویر کردن آینده.

برای فهم بهتر این مطلب، اتاق درمان را در نظر بگیرید. در آن‌جا فرد اغلب با روایتی سخت و استوار از خودش، مشکلاتش، توانمندی‌هایش و جهانش وارد می‌شود و آن‌چه در ادامه روی می‌دهد، تردید در این روایت‌ است‌. در میانه‌ی تحلیل، زمانی فرا می‌رسد که او خالی‌تر از همیشه است و سرگیجه‌ای را در کنار درمانگر تجربه می‌کند. پس از آن روایتگریِ تازه آغاز می‌شود و فرد به‌سراغ بازسازی جهانش می‌رود. در این وضعیت، او که پیشتر دشواریِ تردید و رویارویی با حقایق متفاوتی درباره‌ی خودش را تجربه کرده است، در آستانه‌ی درک متفاوتی از زندگی قرار می‌گیرد. این وضعیت، به تعبیری همان «زندگیِ آزموده‌»ی سقراطی است؛ زندگی‌ای که حالا شاید ارزش زیستن داشته باشد.

شبیه همین وضعیت را با تفاوت‌هایی می‌توان در فلسفه، جامعه‌شناسی، اقتصاد و علوم تاریخی هم مشاهده کرد. این قلمروها هم روایت‌های عرفی و یقینی موجود را (چه خوش‌بینانه باشند و چه بدبینانه) به چالش می‌کشند. در این‌جا هم همانند تجربه‌ی اتاق درمان، ایگویی تاب‌آور یا همراهی ایگویی کمکی لازم است تا فرصتی برای ساختن دوباره فراهم شود. شاید برای همین است که جامعه‌ی شکننده و آسیب‌پذیر یا جامعه‌ای با روشنفکران جداافتاده (از یکدیگر و از مردم)، از علوم انسانی سرباز می‌زند؛ همانند فردی شکننده، مقاوم به درمان یا کسی که گرفتار درمانگری نابلد و ناآزموده شده است‌.

اشتراک گذاری

نوشتهٔ قبلی
دست کشیدن از جبران گذشته
نوشته‌ی بعدی
خیام و راز بودن مرگ و جهان پس از مرگ
list

آخرین مطالب

فیلم «Close»

نام فیلم: Close (نزدیک) (۲۰۲۲) فیلمی زیبا و عمیق از دوستی دو نوجوان. لئو و رمی سیزده ساله تعطیلات تابستانی طولانی را در صمیمیت معصومانه می‌گذرانند، اما در سال تحصیلی،…

فیلم «Dogville»

نام فیلم: Dogville فون‌تریه در این فیلم، رفتارهای تمامیت‌خواهانه‌ و منفعت‌طلبانه‌ی انسان را بی‌رحمانه کنکاش کرده و به تصویر می‌کشد. او به کاراکترهایش فرصت بی‌رحمی و قصاوت در حق دیگری…

فیلم «مُهر هفتم»

“مُهر هفتم” (The Seventh Seal)، اثری بی‌همتا از کارگردان معناگرای سوئدی، “اینگمار برگمان” است. فیلم در مورد یک شوالیه است که در کنار ساحلی به تنهایی مشغول بازی کردن شطرنج…

فیلم «کشتن مرغ مقلد»

نام فیلم: کشتن مرغ مقلد داستان: داستان در شهر کوچکی اتفاق می‎افتد، و از نگاه دختر یک وکیل سفیدپوست روایت می‌شود که دفاع از جوان سیاه‌پوستی را به عهده گرفته…

فیلم «Whiplash»

نام فیلم: Whiplash داستان: پسری در راه رسیدن به موفقیت در زمینه‌ی موسیقی (به‌عنوان یک درامر)، با استادی سخت‌گیر و خشن روبه‌رو می‌شود، که با فشار آوردن و ایجاد انگیزه‌ی…